टॉप हरभरा जाती: रब्बी हंगाम २०२५ साठी हरभऱ्याच्या कोणत्या वाणाची निवड करावी? शेतकऱ्यांच्या अनुभवातून सिद्ध झालेले, जास्त उत्पादन देणारे आणि विविध जमिनींसाठी योग्य असलेल्या टॉप वाणांची सविस्तर माहिती.
पुणे (Pune):
राज्यात रब्बी हंगामाची (Rabi Season) तयारी सुरू झाली आहे. विशेषतः विदर्भ आणि मराठवाड्यात हरभरा (Chickpea) हे रब्बीतील मुख्य पीक मानले जाते. या पिकातून भरघोस उत्पन्न मिळवण्यासाठी योग्य वाणाची निवड करणे ही सर्वात पहिली आणि महत्त्वाची पायरी आहे. अनेक शेतकरी आपल्या जमिनीचा प्रकार, पाण्याची उपलब्धता आणि मागील वर्षांचा अनुभव यानुसार विविध वाणांची निवड करतात. आज आपण शेतकऱ्यांच्या अनुभवानुसार आणि कृषी तज्ज्ञांच्या सल्ल्यानुसार, २०२५ च्या रब्बी हंगामासाठी काही उत्कृष्ट आणि जास्त उत्पन्न देणाऱ्या हरभरा वाणांची सविस्तर माहिती घेणार आहोत.
हरभरा वाण निवडण्यापूर्वी हे मुद्दे नक्की विचारात घ्या
कोणत्याही एका विशिष्ट वाणाची निवड करण्यापूर्वी, कृषी तज्ज्ञ शेतकऱ्यांना काही महत्त्वाच्या गोष्टी विचारात घेण्याचा सल्ला देतात. यात सर्वात आधी येते ती म्हणजे स्वतःच्या जमिनीची प्रत; जमीन हलकी आहे की भारी, सिंचनाची सोय आहे की पूर्णपणे कोरडवाहू क्षेत्र आहे, याचा विचार करणे आवश्यक आहे. यासोबतच, स्थानिक हवामान आणि मागील काही वर्षांत आपल्या भागात कोणत्या वाणाने चांगली कामगिरी केली आहे, याचा अभ्यास करणेही तितकेच महत्त्वाचे आहे. अनेक अनुभवी शेतकरी सांगतात की, जर एखादा नवीन वाण पेरायचा असेल, तर तो सुरुवातीला कमी क्षेत्रावर, म्हणजेच एक-दोन एकरवर प्रायोगिक तत्त्वावर लावून पाहावा.
जास्त उत्पन्न देणारे हरभऱ्याचे टॉप वाण
शेतकऱ्यांच्या सर्वेक्षणाच्या आणि अनुभवातून निवडलेले काही प्रमुख वाण खालीलप्रमाणे:
१. जॅकी ९२१८:
हा सर्वात जुना आणि शेतकऱ्यांमध्ये सर्वाधिक विश्वासार्ह मानला जाणारा वाण आहे.
-
उत्पन्न: कोरडवाहू क्षेत्रात एकरी ७ क्विंटलपर्यंत, तर बागायती क्षेत्रात १४ क्विंटलपर्यंत उत्पादन मिळते.
Ads×कॉल करा₹ किंमत पहाखरेदी करा -
कालावधी: ११५ ते १२० दिवस.
Ads×कॉल करा₹ किंमत पहाखरेदी करा -
वैशिष्ट्ये: याचे दाणे टपोरे आणि आकर्षक पिवळसर-तांबूस रंगाचे असल्यामुळे बाजारभाव चांगला मिळतो. हा वाण मर रोगास प्रतिकारक्षम असून, पीक पक्व झाल्यावर घाटे तडकण्याची समस्या येत नाही, ज्यामुळे होणारे नुकसान टळते. कोरडवाहू आणि बागायती दोन्ही प्रकारच्या जमिनीसाठी हा एक अत्यंत योग्य वाण मानला जातो.
२. विजय:
ज्या शेतकऱ्यांना हरभऱ्यानंतर उन्हाळी पिकांचे नियोजन करायचे आहे, त्यांच्यासाठी हा लवकर येणारा वाण एक उत्तम पर्याय आहे.
-
उत्पन्न: जिरायती क्षेत्रात ७ क्विंटल एकरी, तर बागायतमध्ये १३ क्विंटल एकरी उत्पन्न मिळते.
-
कालावधी: १०५ ते ११० दिवस.
-
वैशिष्ट्ये: हा वाण मर रोगाला चांगला प्रतिकार करतो आणि अवर्षण स्थितीतही तग धरतो. लवकर तयार होत असल्याने उशिरा पेरणीसाठीदेखील अनेक शेतकरी ‘विजय’ वाणाला पसंती देतात.
३. दिग्विजय:
हा देखील कमी कालावधीत येणारा एक लोकप्रिय वाण आहे.
-
उत्पन्न: जिरायतमध्ये ७ क्विंटल, बागायतमध्ये १२ क्विंटल, तर उशिरा पेरणी केल्यास ११ क्विंटलपर्यंत एकरी उत्पन्न मिळते.
-
कालावधी: केवळ ९० ते ९५ दिवस.
-
वैशिष्ट्ये: मर रोगास प्रतिकारक्षम, अधिक उत्पादनक्षमता आणि टपोरे दाणे ही या वाणाची प्रमुख वैशिष्ट्ये आहेत. कमी कालावधीमुळे हा वाण उशिरा पेरणीसाठी सर्वोत्तम मानला जातो आणि संपूर्ण महाराष्ट्रासाठी प्रसारित आहे.
४. डॉलर- पीकेव्ही-२ (काबुली वाण):
उत्पादन थोडे कमी असले तरी बाजारभावात आघाडीवर असणारा हा वाण आहे.
-
उत्पन्न: सरासरी ६ ते ७ क्विंटल.
-
कालावधी: १०० ते १०५ दिवस.
-
वैशिष्ट्ये: याचे दाणे अधिक टपोरे (डॉलर चणा) असल्याने बाजारात याला नेहमीच इतरांपेक्षा जास्त दर मिळतो. त्यामुळे कमी उत्पादन मिळूनही हा आर्थिकदृष्ट्या फायदेशीर ठरतो. हा वाण मर रोगासाठी प्रतिकारक्षम आहे.
५. विशाल:
बाजारात सातत्याने सर्वाधिक मागणी असलेला हा एक उत्तम वाण आहे.
-
उत्पन्न: जिरायतीमध्ये ७ क्विंटल तर बागायती क्षेत्रात १५ क्विंटलपर्यंत एकरी उत्पादन देण्याची क्षमता ठेवतो.
-
कालावधी: ११० ते ११५ दिवस.
-
वैशिष्ट्ये: हा वाण मर रोगास प्रतिकारक्षम असून याचे दाणे पिवळ्या रंगाचे आणि टपोरे असतात. घाटे आकाराने मोठे आणि गर्द हिरवे असतात. याच्या आकर्षक दाण्यांमुळे बाजारात याला कायमच चांगली मागणी असते.
६. सुपर जॅकी (AKG – 1402):
आधुनिक शेती आणि यांत्रिकीकरणाचा विचार करणाऱ्या शेतकऱ्यांसाठी हा एक नवा आणि उत्कृष्ट पर्याय आहे.
-
उत्पन्न: १० ते १२ क्विंटल एकरी.
-
कालावधी: ९५ दिवस.
-
वैशिष्ट्ये: हा वाण एकाच वेळी काढणीसाठी तयार होतो, जेणेकरून काढणीचे नियोजन सोपे जाते. झाडाची रचना उंच असून घाटे जमिनीपासून वरच्या बाजूला लागत असल्याने हार्वेस्टरसारख्या यंत्राने काढणी करणे अत्यंत सुलभ होते. हा वाण मर रोगास पूर्णपणे प्रतिकार करतो, तर करपा रोगासाठी मध्यम प्रतिकारक्षम आहे. मध्यम ते भारी जमिनीसाठी हा एक योग्य वाण आहे.
शेतकऱ्यांसाठी महत्त्वाचा सल्ला
एकंदरीत, वर दिलेले सर्वच वाण शेतकऱ्यांच्या अनुभवानुसार उत्तम आहेत. मात्र, अंतिम निवड करताना आपल्या जमिनीचा पोत, पाण्याची सोय आणि स्थानिक हवामान यांचा विचार करणे सर्वाधिक महत्त्वाचे आहे. प्रत्येक शेतकऱ्याने आपल्या अनुभवानुसार आणि गरजेनुसार योग्य वाणाची निवड करून रब्बी हंगामात भरघोस उत्पन्न घ्यावे.
